Аб кулінарных асаблівасцях Гродзеншчыны

Беларуская кулінарная спадчына багатая і старажытная. У Гродна вучні 5-8 класаў гімназіі №6 па крупінках збіраюць кулінарную спадчыну Гродзеншчыны.

Яны стварылі вэб-праект “Кулінарная азбука гараденца”, які займаецца вывучэннем традыцыі кухні Гродзеншчыны і Вялікага Княства Літоўскага, і зборам сямейных рэцэптаў жыхароў Гродна і наваколля. Крок па кроку, да “азбукі” дадаюцца новыя і новыя літары. 

Дык што ж елі жыхары Гродна і ваколіц?

Граматка 

Да сярэдзіны XIX стагоддзя граматка была вельмі папулярнай стравай беларускай кухні. Зараз гэтую старадаўнюю страву замянілі кава і гарбата. Нягледзячы на тое, што граматка выконвала функцыю кавы і гарбаты, яна падавалася не толькі ў якасці напою, але і як суп. З граматкі раней пачыналі дзень, яе маглі прапанаваць падчас размовы гэтак жа, як сёння мы прапаноўваем каву ці гарбату. Яе гатавалі на піве, таму страва мела злёгку ялкавы, але прыемны смак, які можна было б параўнаць са смакам кавы. Падобная страва існуе і ў польскай кухні і завецца "піўны суп". 

Паводле легенды, жонка Жыгімонта Старога італьянка Бона Сфорца вельмі недаверліва ставілася да Вялікага Княства Літоўскага, і толькі граматка прымусіла яе змяніць сваё меркаванне.

Гродзенскі сэрнік (тварожнік)

Ідэя запекчы тварог ці блізкія да яго па ўласцівасцях і складу прадукты, напрыклад мяккі сыр, з даданнем яек, цукру, алею і мукі, старая як свет. Складана вылучыць мясцовасць або этнічную групу, якія маглі б прэтэндаваць на аўтарства гэтага цудоўнага дэсерту з тварагу. Асабліваць гарадзенскага тварожніка ў дражджавым цесце, дзякуючы якому атрымоўваецца цвёрдая скарыначка у параўнанні з пясочным цестам, якое выкарыстоўваецца ў сучасных тварожніках.

Ламанцы

Ламанцы – гэта невялічкае печыва, часам з прэснага, часам з кіслага цеста, якое елі з макавым малаком і мёдам. Дэсерт звычайна рабілі на Вялікдзень. 

Ламанцы атрымалі назву ад спосабу ўжывання – іх ламалі на кавалачкі. Спачатку цеста тонка раскочвалі, ўкладвалі на бляху, нажом наносілі лініі, па якіх запечаныя ламанцы і падзялялі. 

Пальцоўка 

Пальцоўка - рэгіянальная назва свіной каўбасы на Гродзеншчыне - традыцыйнага беларускага мяснога прадукту. Гэта скарачэнне ад назвы "пальцам пханая каўбаса". Сама назва раскрывае тэхналагічны працэс падрыхтоўкі: у свіную кішку напіхвалі ўручную дробна парэзаныя кавалачкі мяса і сала са спецыямі і з часнаком. У наш час мяса звычайна перакручваюць на мясарубцы, што некалькі зніжае смакавыя якасці вырабу. 

Пальцоўска лічыцца святочнай каўбасой, бо і сёння яе можна часта сустрэць на калядных сталах або на вяселях. Такая каўбаса сустракаецца ў пісьмовых крыніцах з часоў ВКЛ. Сярэдзіна XVIII ст. была часам росквіту спажывання каўбасы ў Беларусі. У час панавання ў ВКЛ і Польшчы Аўгуста II Моцнага і Аўгуста III - добры шляхецкі кухар мусіў умець гатаваць з каўбасы 12 страваў, а магнацкі - 24.

Цымус

Гэтая страва характэрна для габрэйскай кухні. Само слова «цымус» мае нямецкае паходжанне і ва ўмоўным перакладзе азначае «гарнір да нейкай стравы». У традыцыйным габрэйскім разуменні ў цымуса шмат варыянтаў, але заўсёды прысутнічае морква.

Цымус можа быць салодкім з сухафруктамі, можа быць падобным на рагу з агародніны, калі ў складзе акрамя морквы яшчэ бульба і лук з фасоллю. Часта ён выступае як самастойная страва з даданнем мяса. У любым выпадку гэта заўсёды вельмі смачна. «У гэтым увесь цымус», - так звычайна кажуць, каб падкрэсліць значнасць і каштоўнасць чаго-небудзь.

Жадаем поспехаў у раскрцці смаку роднай кухні!

 

Па матэрыялах minsknews.by і "Кулінарная азбука гарадзенца".

Комментарии